Öz-Duyarlık

Öz-duyarlık kavramı, Psikolog Kristin Neff tarafından ortaya atılmış ve Budizm felsefesini temel almaktadır.

Öz-duyarlık Nedir?

Öz-duyarlık, bireyin acı ve sıkıntı çekmesine neden olan duygularına açık olması, kendine özenli ve sevecen tutumlar ile yaklaşması, başarısızlık ve yetersizlik durumlarına karşı anlayışla yaklaşması ve yaşadığı olumsuz deneyimlerinin insan yaşamının doğal bir süreci olarak kabul etmesi şeklinde tanımlanabilir.

Öz-duyarlık üç temel unsurdan oluşmaktadır. Bunlar: Öz-sevecenlik, paylaşımların bilincinde olma ve bilinçliliktir.

1) Öz-sevecenlik, bireyin kendini ön yargı olmadan anlamaya çalışmasıdır. Benliği sert biçimde yargılamak ve eleştirmek yerine nazik ve sevecen bir tavır takınmaktır.

2) Paylaşımların bilincinde olma, birey yaşamında mutlu veya sıkıntılı deneyimlerinin sadece kendi benliğine özgü olmadığına ve diğer insanların da benzer deneyimler yaşadıklarına ilişkin farkındalığıdır.

3) Bilinçlilik, bireyin yaşamında sıkıntılı ve üzücü duygularını kabul etmesine yardımcı olmaktadır. Ancak yaşanan bu duygular tarafından sürüklenmesinde engellemesine yardım eden farkındalık demek mümkündür. Bilinçlilik aynı zamanda bireyin yaşamış olduğu güçlükler ve sıkıntılı duygu ve düşüncelerini dengede tutmasını, onlarla aşırı şekilde özdeşleşmemesine ve kendini onlara kaptırmamasını içermektedir.

Üç Unsurun Aralarındaki Bağlantıları Nasıldır?

• Birey yargılayıcı olmayan bilinçlilik durumu ile öz-eleştirisini azaltarak kendini anlamasını kolaylaştırır. Bu şekilde bilinçlilik bireyin, öz-sevecenliğin gelişimine yardımcı olacaktır. Aynı zamanda öz-sevecenlik duyguları da bilinçliliğin artmasını sağlamaktadır. Yaşanan sıkıntı ve başarısızlıkların tüm insanların yaşadığı duygusal deneyimler olduğunu akılda tutmak, bireyin deneyimlerini sosyal bakış açısıyla ele almasına yardımcı olacaktır. Duygu ve düşüncelerine yönelik bilinçli olma yeteneğini geliştirerek, onlarla aşırı özdeşleşmesini engelleyecektir.

• Anlıyoruz ki; öz-duyarlılığın üç unsuru olan öz-sevecenlik, bilinçlilik ve paylaşımları bilince olma durumları birbirlerini etkileyen ve birbirlerinden beslenen önemli kavramlardır.

Özetle; öz-duyarlık, büyüme ve gelişim için güçlü bir motivasyon etkisine sahiptir. Kendine duyarlı olan birey, zarar verici davranışları terk eder ve gerçekleştirmesini istediği konuma gelebilmek için ihtiyaç duyduğu davranışları yerine getirerek kendini cesaretlendirmektedir.

Not: Yazım ilk olarak Medium Türkçe Yayın hesabında yayınlanmıştır.

Not: Aşağıda kaynakçada yer alan bilgiler ışığında yazılmıştır. Herkese sevgilerimle..

Kaynakça

Akın, Ü., Akın, A. & Abacı, R. (2007). Öz-duyarlık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 1–10.