Travel Itch ve Turist Motivasyonu

Turizm kavramı zevk, eğitim veya iş amaçlı seyahat etme pratiği olarak ifade edilmektedir. Turizm ile kişiliğimizi, tutumlarımızı, değerlerimizi ve yaşam tarzımızı ortaya çıkarırız. Turist davranışı kavramı ise bireylerin birtakım ihtiyaçlarını turizm aracılığı ile karşılamak için sergilemiş oldukları davranışlardır.

İnsanların seyahat nedenleri motivasyon kavramı ile açıklanmaktadır. Motivasyon, turist davranışını açıklayan bir değişkendir ve aynı zamanda en önemli değişkenlerden biri olarak kabul edilmektedir (Toksöz ve ark., 2019). Motivasyon çünkü turist davranışını harekete geçiren önemli faktörlerden biridir ve bireylerin biyolojik ve psikolojik anlamda ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

Turistler, yaşamdaki belirli gereksinimlerini tamamlayabilmek amacıyla seyahate çıkmaktadır ve onları seyahate yönelten etmenler geldikleri- gittikleri ülke, toplumsal ve bireysel özelliklerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir (Doğan, 2004).

Travel itch kavramı Türkçe’de “seyahat kaşıntısı” anlamına gelmektedir. Bu duruma sahip olan bireyler sürekli olarak uçak biletlerini, indirim kampanyalarını ve otel fırsatlarını gözlemlemekle birlikte kitabevlerinde ilk olarak turistik rehberlerin olduğu reyonlara yönelmek ve tatil sırasında bile yeni tatilin planlarını yapmak başlıca belirtileri olarak ifade edilmektedir. Üstelik “travel bug” (seyahat böceği) ifadesinin “travel itch” (seyahat kaşıntısı) ifadesi yerine kullanılmaktadır. “Travel bug” kavramı İngilizceden çevrildiğinde “seyahat böceği”, “be bitten by the travel bug” ise “gezip dolaşmayı çok istemek” şeklinde bir anlam olarak karşımıza çıkmaktadır (Toksöz ve ark., 2019). Özetle bu iki kavramda sürekli seyahat etme isteği olan ve bu isteğini belirli davranışlar sergileyerek ortaya çıkaran insanlar tarafından birbirinin ikamesi olarak da kullanılabilmektedir.

Tasarım: Cansel OK

Turist motivasyonu literatüründeki çoğu tartışma, “itici” ve “çekici” unsurları ile açıklanmaktadır. Turist motivasyonu kavramı, bireyleri seyahat etmeye iten ve çeken güçlerin neler olabileceğine dair bilgiler içermektedir (Baloğlu ve Uysal, 1996).

Crompton ve McKay (1997) turist motivasyonu unsurlarını itici ve çekici etkenler olarak sınıflamışlardır. İtici etkenleri içgüdüsel olarak tanımlamışlardır ve örnek olarak kaçış olarak ifade etmişlerdir. Çekim faktörlerini dışsal unsurlar olarak tanımlamışlardır ve örnek olarak arayış olarak ifade etmiştirlerdir. İtici faktörler; kaçış, dinlenme ve rahatlama, sağlık, macera, prestij ve sosyal etkileşim gibi soyut ya da içsel arzuları içerirken, çekim faktörleri ise turist tarafından algılanan bir destinasyonun çekiciliğinin sonucu olarak ortaya çıkan faktör olarak açıklamışlardır (Crompton ve McKay, 1997; akt. Toksöz ve ark., 2019). Crompton (1979), hedef seçimini etkileyen turist motivasyonlarını 9 boyutta açıklamıştır. Bu boyutlar; sosyo-psikolojik nedenler, sıradanlıktan uzaklaşma, kendini keşfetme ve değerlendirme, rahatlama, prestij, gerileme, akrabalık ilişkilerinin geliştirilmesi ve sosyal etkileşimin kolaylaştırılması, kültürel nedenler (yenilik ve eğitim) olarak sınıflandırmıştır (Crompton,1979; Akt. Toksöz ve ark., 2019).

İlk olarak Gray 1970 yılında turistleri, seyahat amaçlarına göre (sunlust) güneş tutkunu ve (wanderlust) seyahat tutkunu olarak sınıflandırmıştır.

Bu sınıflandırmaya göre temel amacı yaşadıkları yerden kaçmak ve rahatlamak olan güneş tutkunu turistler daha çok deniz kıyılarını tercih etmekte, kumsalda yatıp güneşlenmek istemektedir. İkinci grupta yer alan seyahat tutkunu turistler ise; değişik yerler görmek ve yeni kültürler tanımak amacıyla seyahat etmek istemektedir (Roney,2011; akt. Toksöz ve ark.,2019). Bu sınıflandırmadan yola çıkarak seyahat kaşıntısı yaşayan bireylerin daha çok macera arayışında olmalarından dolayı ikinci grupta yer alan (wanderlust) seyahat tutkunları olduğu söylenebilir.

• Toksöz ve ark. (2019) çalışmasında, seyahat kaşıntısı yaşayan bireylerin yorumlarını incelemişlerdir. Bireylerin seyahat yapma nedenleri macera ve yeni deneyimler yaşamak, yeni yerler keşfetmek, özgür olma hissini yaşamak gibi yanıtlar vermişlerdir. Bu da gösteriyor ki bu turist tipini seyahate yönelten kişisel (içsel) istek ve ihtiyaçlardan kaynaklı olduğunu söyleyebiliriz.

• Toksöz ve ark. (2019) seyahat kaşıntısı kavramını; “bireylerin sürekli seyahat etme, yola çıkma isteği ve bir yerde uzun süre kaldığı zaman yer değiştirme ihtiyacı duyması, görülecek ve yapılacak çok şey olduğu duygusunu hissetmesi” olarak tanımlamışlardır.

Yukarıda yer alan bilgiler doğrultusundan özetle, günümüz turistleri farklı şeyler denemek, etkin ve canlı olmak, düşlemek, özgürleşmek, kendini tanımak, yaratıcı olmak, yeniliklere açık olmak, daha fazla gezi deneyimine sahip olmak ve daha pek çok şey için seyahat etmektedirler.

Not: Yazım ilk olarak Medium Türkçe Yayın hesabında yayınlanmıştır.

Kaynakça

Baloğlu, S., & Uysal, M., (1996) "Market segments of push and pull motivations: a canonical correlation approach. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 8(3), 32-38.

Doğan, H. (2004). Turizmin Sosyo-kültürel Temelleri. Ankara: Detay Yayıncılık.

Toksöz, D., Çapar, G. & Dönmez, B. (2019). Değişen seyahat kültüründe yeni bir kavram: Travel Itch. Journal of Tourism Theory and Research, 5(2), 134-143.