Denetim Odağımız Bizi Nasıl Etkiler?

Denetim odağına göre bireyler, kendi başlarına gelen olayların denetiminin ya kendi içlerinde ya da kendi dışlarında bir gücün (şans, talih, kader, kısmet vb.) elinde olduğuna inanmak eğiliminde olmaktadır (Dönmez, 1985).

Bir kuram içinde çerçevelersek: Rotter (1966), bireylerin sahip oldukları denetim odağı inançlarının farklı bakış açılarına neden olabileceğini belirtmektedir. Bireylerin sahip olduğu bu farklı bakış açıları ise bizi iç denetim odaklı veya dış denetim odaklı olmamıza neden olmaktadır.

Denetim Odaklarımıza bakacak olursak:

· İç denetim odağına sahip bireyler, yaşamında meydana gelen olayları kendilerinin etkileyebileceği inancına sahiptir. Bu nedenle çevresel koşulları değiştirme konusunda daha istekli davranırlar. Başarı veya başarısızlıklara daha fazla önem vermektedirler.

· Dış denetim odağına sahip bireyler, yaşamındaki bazı ödüllerin kendi yetenek, özellik ve davranışlarının sonucu değil, doğru zamanda doğru yerde olmanın getirdiği bir rastlantı olduğuna inanmaktadırlar. Diğer bir ifadeyle, etraflarında meydana gelen olayları değiştiremeyeceklerini düşünürler (Tabak ve ark., 2010).

Yapılan çalışmalara bakacak olursak:

· İç denetim odağına sahip bireylerin, dış denetim odağına sahip bireylere oranla daha fazla rol belirsizliği yaşadıkları belirlenmiştir.

· İç denetim odağına sahip bireylerin dış denetim odağına sahip bireylere oranla çevrelerini kontrol etmek için daha fazla gayret gösterdikleri, daha fazla öğrendikleri, yeni bilgi elde etme konusunda daha istekli davrandıkları ve bilgiyi daha iyi kullandıkları belirlenmiştir.

· Dış denetim odağına sahip bireylerin, iş çevrelerini daha stresli ve tehdit edici olarak algıladıkları tespit edilmiştir.

Not: Diyebiliriz ki iç denetim odaklı bireyler, etrafındaki olayları düzenleyebileceğine inanan ve değişime olumlu tepki veren bu sebeple belirsizliğe tolerans eğiliminin yüksek olduklarını; dış denetim odağına sahip bireylerin ise belirsizlikten kaçınan tarzda bireyler olabileceği beklenmektedir (Tabak ve ark., 2010).

· İç denetim odağına sahip bireyler; yüksek başarı ihtiyacı, kendine güven, hesaplı risk üstlenebilme, yaratıcılık, belirsizliğe tolerans eğilimi (veya belirsizlikten kaçınma), liderlik, amaç odaklılık gibi özelliklere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Benzer şekilde girişimciliğinde; yüksek başarı ihtiyacı, iç denetim odağı eğilimi, hesaplı risk üstlenebilme, belirsizliğe tolerans eğilimi, kendine güven, yaratıcılık gibi özelliklerle de ilişkili olduğu değişik çalışmalarda bulunmuştur (Hornaday, 1982, Kao, 1991, Koh, 1996; akt. Tabak ve ark., 2010).

Özetle, iç denetim odağına sahip bireyler gerek sosyal hayatlarında gerek iş hayatlarında daha olumlu gelişmelere tanık olan bireylerdir. Aynı zamanda bir girişimcinin hangi denetim odağına sahip olduğunu bilmek girişimci adaylar için bir fikir niteliğindedir.

Zihninizde, denetim odağımızın ne olduğunu, bizi nasıl etkilediğini anlayabilmeniz amacıyla özet bir şekilde sizlere açıklamak istedim. Yararlandığım kaynaklara bakarak daha detaylı bilgi alabilir ve bu konulara ilişkin daha çok kaynağa erişebilirsiniz. Sevgiler..

Not: Yazım ilk olarak Medium Türkçe Yayın hesabında yayınlanmıştır.

Kaynakça

Dönmez, A. (1985). Denetim odağı, kendine saygı ve üç değişken: Çevre büyüklüğü, yaş, aile ortamı. Eğitim ve Bilim, 1–12.

Tabak, A., Erkuş, A. & Meydan, C.H. (2010). Denetim odağı ve yenilikçi birey davranışları arasındaki ilişkiler: Belirsizliğe tolerans ve risk almanın aracılık etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 159–176.