DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu)

Tasarım: Cansel OK

DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) bireyi etkileyen dürtüsellik, dikkatsizlik ve hiperaktivite (aşırı hareketlilik) gibi davranışlarla karakterize olmaktadır. DEHB oluşumunda kalıtım, nörolojik/nöropsikolojik ve çevresel etkenler gibi birçok faktör bulunmaktadır.

Dikkat eksikliği belirtileri daha çok okul çağında fark edilebilmektedir. Yaşın ilerlemesine bağlı olarak aşırı hareketlilik azalabilir fakat dikkat eksikliği daha da belirginleşebilir. Erken çocukluk döneminde dikkat eksikliği aynı oranda bulunma ihtimali vardır fakat bu dönemde çocuklar dikkat ve konsantrasyon isteyen eylemler pek beklenmediği için, bu belirtilerin fark edilmesi daha çok okul çağında belirginlik kazanmaktadır.

DEHB yaşam boyu sürerek çocukluk, ergenlik ve yetişkinlikte bireyin davranışlarını etkilemektedir.

Önemli Çalışma Sonuçları

Yapılan araştırmalarda çocukluk döneminde hiperaktivite belirtileri en üst seviyedeyken bu belirtiler ergenlik döneminde azalmaktadır. Azalmanın yerini içsel huzursuzluk belirtileri almaktadır. Yetişkinlik döneminde ergenlik dönemine benzer olarak içsel huzursuzluk, dikkat dağılması, sabırsızlık, planlamada zorluk gibi belirtiler görülmektedir.

Kurşun, cıva ve magnezyum gibi toksisitesi yüksek olan kimyasallara maruz kalan bireyler DEHB görülme riskinin arttığı bulunmuştur.

Gürültü, DEHB'li bireyleri etkileyerek kısa süreli hafızada bozulmaya ve dikkatin dağılmasına neden olduğu belirtilmiştir. Yüksek gürültülü ortamlarda bulunan bireylerin daha fazla hiperaktivite ve emosyonel (duygusal) problemler yaşadıkları bulunulmuştur.

Yetişkinlik döneminde görülen DEHB, kadınlara oranla erkeklerde daha sık görüldüğü bulunmuştur.

Eğitim düzeyi incelendiğinde üniversite düzeyinden daha düşük olan eğitime sahip bireylerde, DEHB yaygınlığının daha fazla olduğu belirlenmiştir.

Üniversite öğrencileriyle yapılan çalışmada, kafein tüketim miktarlarının yüksek olmasıyla DEHB belirtilerinin fazla olması arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

DEHB tanısı alan ergenlik dönemindeki bireylerin benlik saygısı düzeyleri düşük bulunmuştur. DEHB tanısı alan çocuk ve ergenlerde aşırı hareketlilik, odaklanamama, unutkanlık, organize olamama gibi belirtiler nedeniyle sosyal yaşamları olumsuz anlamda etkilenmektedir. Okul çağında olumsuz deneyimler, problemler yaşarlar. Bunlar akranlarından şikâyet, öğretmenlerinden ceza, akademik sorunlar gibi durumlar olmaktadır. Bu ve buna benzer nedenler bireylerin düşük benlik saygısı ile sonuçlanabilmektedir.

DEHB tanısı alan ergenlik dönemindeki bireylerin internet bağımlılığı oranı da yüksek bulunmuştur. Çünkü hızlı akış gösteren ekran görüntüleri, odaklanma gerektirmeden ulaşılan bilgiler gibi nedenler internet bağımlılığına sebebiyet verebilmektedir.

Özetle, DEHB yaşamı etkilemekte aynı zamanda yaşamdan da etkilenmektedir. Sadece genetik değil çevresel faktörlerden de etkilenmektedir ve etkilemektedir. Dolayısıyla DEHB’yi geniş bir perspektiften incelemek ve yorumlamak gerekmektedir. Her birey dikkat eksikliği ve hiperaktivite durumları yaşayabilmektedir önemli olan bunun sıklığı ve yaşamımızı nasıl etkilediğini fark edebilmek ve uzmanlardan yardım almaktır. Maalesef ki günümüzde okul çağında yanlış tanı koyulan çocuklara dikkat eksikliği için yanlış tedavi yöntemleri uygulanmakta, ilaç verilmekte ve çocuklarda birtakım olumsuz gelişmeler yaşanabilmektedir.

Her alanın bir uzmanı olduğunu unutmamak mutlaka psikolog, psikiyatri, özel eğitim bölümlerinden destek almak özellikle de çocuk ve ergen gruplarıyla çalışan uzmanlarımızdan destek almak daha olumlu gelişmeler yaşanmasını sağlayacaktır. Yanlış teşhislerin farklı olumsuz durumların yaşanmasına neden olacağı unutulmamalıdır.

DEHB hakkında genel bir çerçeve sunmak ve DEHB’nin önemli olduğunu vurgulamak amacıyla farklı araştırma sonuçlarını paylaşarak fikir vermek istedim. Aşağıda yer alan kitapçıkta DEHB hakkında daha detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

sapiens-sayi-4.pdf (ruzgarterapi.com)